PROVO: KRIJGEN JONGEREN OOIT WEER DE GEEST?
In 1965 - 50 jaar geleden – maakten we kennis met Provo. Provo!? Juist, van provocatie, pardon: ‘provokasie’. Provo? Was dat niet raar gedans rond ‘het Lieverdje’ op het Spui?
Ja, het beeldje van een Mokums straatschoffie werd het onschuldige ‘plaats delict’, waar de kettingrokende anti rookmagiër Robert Jasper Grootveld, ononderbroken ‘uche, uche, uche’ rochelend, zijn ludieke happenings uitvoerde met de bedoeling de perfide tabaksindustrie aan de kaak te stellen. Provo was de opstandige – maar ludieke - reactie van naar vrijheid hunkerende jongeren tegen de verstikkende Hollandse spruitjescultuur, waarin notabelen, regenten, bazen, dominees en pastoors de dienst uitmaakten. Provo bracht ons onder meer het wereldberoemde en nog steeds actuele “Witte Fietsenplan” van Luud Schimmelpennink. Provo brak de wereld open! Zo voelde het aan.
Provo was ook Roel van Duin, die mij liet kennismaken met anarchistische lectuur van Domela Nieuwenhuis, Prokotpin en Bakoenin, hetgeen een onuitwisbare indruk naliet. De reactie van het door Provo bespotte gezag was onbeholpen en lomp: de bullenpees erover. Maar het eerste slachtoffer van Provo was de Amsterdamse burgemeester van Hall. Deze brave sociaaldemocratische magistraat trad af, mede als gevolg van de ‘bouwvakkersrellen’ in 1966, die zouden zijn uitgelokt door het orgaan van het ‘klootjesvolk’, de Telegraaf Daarbij viel zelfs een dode te betreuren. Arbeiders, Provo’s en rel beluste nozems stonden zij aan zij tegenover de politie, een unieke constellatie.
Loongolf
Toeval of niet: maar daarna ontstond er een loongolf, die zijn weerga niet kende. Het begin van een periode van welvaart, die ongekend was. Een mirakel: in feite luidde Provo – samen met The Beatles en The Stones - de muffe jaren vijftig uit en begonnen de ‘swinging sixties’ toen pas echt! Alles werd anders. Gezag was niet meer vanzelfsprekend. Gestaalde kaders maakten plaats: ‘tien over rood’! Dominees en pastoors moesten een toontje lager zingen. Het was een zachte revolutie, oorspronkelijk en geestverruimend. Heel wat anders dan de RAF of de Brigada Rosso van een decennium later, of zoiets als IS nu. Maar ook niks nieuws eigenlijk, want Provo was in feite de voortzetting van “the Beat Generation” uit de jaren vijftig, van Jack Kerouac en William Burroughs en misschien zelfs van de 19de eeuwse romantiek. Een hoopgevende gedachte, want wellicht krijgen jongeren ooit weer eens de geest.
Gerard Hoekmeijer
——————————————————————————————————————————